Прогестерон
Лекарственная форма
Раствор для инъекций масляный 1%, 2,5% по 1 мл
1 мл раствора содержит:
активное вещество - прогестерон 10 мг или 25 мг,
вспомогательные вещества: бензилбензоата 0.2 мл, масла оливкового рафинированного до 1 мл
Описание
Прозрачная маслянистая жидкость от светло-желтого цвета до зеленовато-желтого цвета
Фармакотерапевтическая группа
Мочеполовая система и половые гормоны. Половые гормоны и модуляторы половой системы. Прогестагены. Производные прегнена. Прогестерон
Код АТХ G03DA04
Фармакологические свойства
Фармакокинетика
Всасывание
Быстро и практически полностью всасывается после подкожного и внутримышечного введения.
Распределение
Прогестерон активно связывается с белками плазмы крови, главным образом, с альбумином (50-54%) и кортикостероид-связывающим глобулином (43-48%).
Метаболизм
Метаболизируется в печени с образованием конъюгатов с глюкуроновой и серной кислотой. В метаболизме также участвует изофермент CYP2C19. Главным продуктом превращения прогестерона является биологически
активный прегнандиол. Прегнандиол после конъюгации с глюкуроновой кислотой попадает из печени в кровь, а затем - в мочу. Меньшая часть прогестерона превращается в прегнанолол и прегнандион. Все метаболиты прогестерона, выделяемые с мочой, неактивные.
Выведение из организма
Период полувыведения T1/2 - несколько минут. Выводится почками - 50-60%, с желчью - более 10%. Количество метаболитов, экскретируемых с мочой, колеблется в зависимости от фазы желтого тела.
Фармакодинамика
Гормон желтого тела, оказывает гестагенное действие. Связываясь с рецепторами на поверхности клеток органов-мишеней, проникает в ядро, где,
активируя ДНК, стимулирует синтез РНК. Способствует переходу слизистой оболочки матки из фазы пролиферации, вызываемой фолликулярным гормоном, в секреторную, а после оплодотворения создает необходимые условия для имплантации и развития оплодотворенной яйцеклетки. Уменьшает возбудимость и сократимость мускулатуры матки и маточных труб, стимулирует развитие концевых элементов молочной железы. Стимулируя протеинлипазу, увеличивает запасы жира, повышает утилизацию глюкозы, увеличивая концентрации базального и стимулированного инсулина, способствует накоплению в печени гликогена, повышает выработку альдостерона; в малых дозах ускоряет, а в больших - подавляет продукцию гонадотропных гормонов гипофиза; уменьшает азотемию, увеличивает выведение азота с мочой. Тормозит действие альдостерона, что приводит к усилению секреции натрия и хлора с мочой. Оказывает катаболическое и иммунодепрессивное действие.
Активирует рост секреторного отдела ацинусов молочных желез и индуцирует лактацию. Способствует развитию нормального эндометрия.
Показания к применению
- аменорея
- ановуляторные маточные кровотечения
- эндокринное бесплодие, в том числе, обусловленное недостаточностью желтого тела
- невынашивание беременности
- олигоменорея
- альгодисменорея (на фоне гипогонадизма)
Способ применения и дозы
Перед использованием ампулу с препаратом слегка подогревают на водяной бане (до 30-40˚С). В случае выпадения кристаллов ампулу нагревают на кипящей водяной бане до полного их растворения. Вводят внутримышечно или подкожно.
При гипогонадизме и аменорее вводят (сразу же после применения эстрогенных препаратов) по 5 мг ежедневно или по 10 мг через день на протяжении 6-8 дней.
При ановуляторных маточных кровотечениях препарат назначают по 5-15 мг ежедневно в течение 6-8 дней. Если предварительно произведено выскабливание слизистой оболочки полости матки, то инъекции следует начинать спустя 18-20 дней. Если произвести выскабливание невозможно, препарат вводят и во время кровотечения. При этом кровотечение может временно (на 3-5 дней) усилиться; больным с анемией умеренной и тяжелой степени рекомендуется предварительно провести переливание крови (200-250 мл). Если после 6-8 дней лечения кровотечение не прекратилось, дальнейшее введение прогестерона нецелесообразно. При остановившемся кровотечении не следует прерывать лечение раньше 6 дней.
Для профилактики и лечения угрожающего выкидыша, вызванного недостаточностью функции желтого тела, - по 10-25 мг ежедневно или через день до полного устранения риска выкидыша. При привычном выкидыше препарат можно вводить до 4-го месяца беременности.
При альгодисменорее для уменьшения или устранения болей, препарат начинают вводить за 6-8 дней до менструации по 5-10 мг ежедневно в течение 6-8 дней. Курс лечения можно повторить несколько раз. Высшая разовая и суточная доза внутримышечно составляет 25 мг (2,5 мл 1 % раствора или 1 мл 2,5 % раствора). Лечение прогестероном альгодисменореи, связанной с недоразвитием матки, можно сочетать с предварительным назначением эстрогенных препаратов.
Обычно прогестерон хорошо переносится, в отдельных случаях возможны проявления таких побочных реакций:
со стороны сердечно-сосудистой системы: тахикардия, нарушение кровообращения, повышение артериального давления, венозные тромбоэмболии
со стороны нервной системы: головная боль, головокружение, сонливость, бессонница, депрессия
со стороны репродуктивной системы и молочных желез: набухание, повышенная чувствительность и боль в молочных железах, нарушения со стороны наружных половых органов, такие как жжение, сухость, генитальный зуд, изменение вагинальных выделений, кровотечения, вагинальный микоз, предменструальный синдром, нарушения менструального цикла, ациклические кровянистые выделения, аменорея, олигоменорея, гирсутизм, снижение либидо, спазмы матки;
со стороны пищеварительного тракта: вздутие живота, боль в животе, тошнота, рвота, запор, диарея, метеоризм
эндокринные нарушения: плохая переносимость глюкозы
со стороны дыхательной системы: одышка
со стороны гепатобилиарной системы: нарушение функции печени и изменение функциональных проб печени; холестатическая желтуха
метаболические и алиментарные нарушения: изменение аппетита, увеличение или уменьшение массы тела, отеки, альбуминурия
со стороны кожи и мягких тканей: аллергические проявления на коже, мультиформная эритема, зуд, крапивница, кожная сыпь, акне, хлоазма, алопеция, гирсутизм
общие нарушения и изменения в месте инъекции: повышенная утомляемость, слабость, лихорадка, реакции гиперчувствительности, в том числе анафилактические реакции; задержка жидкости парестезии; изменения в месте введения, включая боль и припухлость
лабораторные показатели: изменение липидного профиля плазмы
влияние на плод: чрезмерное количество прогестерона может произвести вирилизацию плода женского пола (вплоть до неопределенности половой принадлежности)
- заболевания печени, нарушение функции печени, гепатит, печеночная и
почечная недостаточность
- холестатическая желтуха в период беременности (в анамнезе), доброкачественная гипербилирубинемия
- новообразования молочной железы и половых органов
- тахикардия
- склонность к тромбозам, активная венозная или артериальная
тромбоэмболия, тяжелый тромбофлебит или эти состояния в анамнезе
- нервные расстройства с явлением депрессии
- порфирия
- II-III период беременности, внематочная беременность или замершая беременность в анамнезе
- влагалищные кровотечения неустановленного генеза, состояние после аборта
- повышенная чувствительность к компонентам препарата
Прогестерон ослабляет действие препаратов, которые стимулируют сокращение миометрия (окситоцин, питуитрин), анаболических стероидов (ретаболил, неробол), гонадотропных гормонов гипофиза. При взаимодействии с окситоцином снижается лактогенный эффект. Усиливает действие диуретиков, гипотензивных препаратов, иммунодепрессантов, бромкриптина и системных коагулянтов. Снижает эффективность антикоагулянтов. Действие прогестерона снижается при одновременном применении барбитуратов. Изменяет эффекты гипогликемических средств. При одновременном применении с индукторами печеночных ферментов возможно повышение или уменьшение концентрации прогестерона в плазме крови.
Особые указания
С осторожностью следует применять при заболеваниях сердечно-сосудистой системы, артериальной гипертонии, хронической почечной недостаточности, сахарном диабете, бронхиальной астме, эпилепсии, мигрени, депрессии, гиперлипопротеинемии.
Прогестерон также следует применять с осторожностью больным с психическими нарушениями в анамнезе, препарат необходимо отменить при появлении первых признаков депрессии.
У больных сахарным диабетом нужно тщательным образом контролировать уровень глюкозы в крови.
При применении Прогестерона необходимо быть внимательными к ранним признакам и симптомам тромбоэмболии, а в случае их возникновения терапию препаратом необходимо прекратить.
Поскольку метаболизм стероидных гормонов происходит в печени, Прогестерон не следует применять пациентам с нарушениями функции печени.
При длительном применении больших доз Прогестерона возможно прекращение менструаций.
Не следует применять препарат при кровотечениях из половых путей, причина которых не установлена, и пациенткам, в анамнезе которых отмечались заболевания периферических артерий. Во время лечения рекомендуется проведение регулярных осмотров, частота и объем которых определяются индивидуально.
При наличии какой-либо прогестеронзависимой опухоли, например, менингиомы в прошлом и/или её прогрессирования во время беременности или предыдущей гормональной терапии, пациенткам необходимо находиться под тщательным наблюдением врача.
Беременность и период лактации
В период беременности препарат применяют только для профилактики и лечения угрозы выкидыша. Во II-III периодебеременности применение препарата противопоказано. Не применяют препарат для женщин, планирующих беременность в ближайшее время. Риск врожденных аномалий, включая половые аномалии у детей обоего пола, связанный с действием экзогенного прогестерона во время беременности, полностью не установлен. Прогестерон проникает в грудное молоко, поэтому препарат не следует применять в период кормления грудью.
Применение в педиатрии
Препарат не применяют детям.
Особенности влияния лекарственного средства на способность управлять транспортным средством или потенциально опасными механизмами.
Препарат может вызывать головокружение и сонливость. В период лечения необходимо воздерживаться от управления автотранспортом от занятий потенциально опасными видами деятельности, требующими повышенного внимания и скорости психомоторных реакций.
При применении повышенных доз препарата чаще возникают побочные эффекты, описанные в соответствующем разделе. При появлении побочных эффектов лечение препаратом необходимо прекратить, а после их исчезновения продолжать в меньших дозах. При необходимости проводить симптоматическое лечение.
По 1 мл препарата в ампулах стеклянных с кольцом излома объемом 1 мл.
По 5 ампул препарата вкладывают в контурную ячейковую упаковку из пленки ПВХ, которую покрывают фольгой алюминиевой. По 2 контурные ячейковые упаковки вместе с инструкцией по медицинскому применению на государственном и русском языках помещают в пачку из картона коробочного (хром-эрзац). Пачки помещают в групповую тару и наклеивают этикетку групповую.
Хранить в оригинальной упаковке для защиты от действия света при температуре не выше 25 ºС. Хранить в недоступном для детей месте.
Срок хранения
5 лет
Не применять по истечении срока годности, указанного на упаковке.
По рецепту
Прогестерон
Инъекцияға арналған майлы ерітінді 1%, 2,5% 1 мл-ден
Құрамы
1 мл ерітіндінің құрамында:
белсенді зат – 10 мг немесе 25 мг прогестерон,
қосымша заттар: 0.2 мл бензилбензоат, 1 мл дейін рафинадталған зәйтүн майы
Сипаттамасы
Ашық-сары түстен жасылдау-сары түске дейінгі мөлдір майлы сұйықтық.
Фармакотерапиялық тобы
Несеп-жыныс жүйесі және жыныс гормондары. Жыныс гормондары және жыныс жүйесінің модуляторлары. Прогестагендер. Прегнен туындылары. Прогестерон
АТХ коды G03DA04
Фармакологиялық қасиеттері
Фармакокинетикасы
Сіңуі
Тері астына және бұлшықет ішіне енгізуден кейін жылдам әрі толық дерлік сіңеді.
Таралуы
Прогестерон қан плазмасы ақуыздарымен, негізінен альбуминмен (50-54%) және кортикостероид-байланыстыратын глобулинмен (43-48%) белсенді байланысады.
Метаболизмі
Бауырда глюкурон мен күкірт қышқылдары конъюгаттарын түзу арқылы метаболизденеді. Метаболизмде сондай-ақ CYP2C19 изоферменті қатысады. Прогестерон өзгеруінде негізгі өнім биологиялық белсенді прегнандиол болып табылады. Прегнандиол глюкурон қышқылымен конъюгациядан кейін бауырдан қанға, содан соң – несепке түседі. Прогестеронның аз бөлігі прегнанолол және прегнандионға айналады. Прогестеронның несеппен бөлінетін барлық метаболиттері белсенді емес.
Организмнен шығарылуы
Жартылай шығарылу кезеңі T1/2 – бірнеше минут. Бүйрекпен - 50-60%, өтпен - 10% астамы шығарылады. Несеппен шығарылатын метаболиттер мөлшері сары дененің фазасына байланысты өзгеріп отырады.
Фармакодинамикасы
Сары дене гормоны гестогенді әсер етеді. Нысана мүшелер жасушалары беткейіндегі рецепторлармен байланыса отырып, ядроға енеді, онда ДНҚ-ны белсенділендіріп, РНҚ синтезін көтермелейді. Жатыр шырышты қабығының фолликулярлы гормон туындататын пролиферация фазасынан секреторлық фазаға өтуіне ықпал етеді, ұрықтанғаннан кейін имплантация мен ұрықтанған аналық жасушаның дамуына қажетті жағдай жасайды. Жатыр бұлшықеттері мен түтіктерінің қозғыштығы мен жиырылғыштығын азайтады, сүт бездерінің ұшындағы элементтердің дамуын көтермелейді.
Протеинлипазаны көтермелей отырып, май қорын ұлғайтады, базальді және көтермеленген инсулиннің концентрациясын ұлғайтып, глюкоза утилизациясын арттырады, бауырда гликогеннің жиналуына ықпал етеді, альдостеронның өндірілуін жоғарылатады; гипофиздің гонадотропты гормондары өндірілуін аз дозада жылдамдатады, ал жоғарыда – бәсеңдетеді; азотемияны азайтады, азоттың несеппен шығарылуын арттырады. Альдостеронның әсерін тежейді, бұл несеппен натрий және хлордың секрециясы күшеюіне әкеледі. Катаболизмдік және иммунодепрессивті әсер етеді.
Сүт бездері ацинустарының сөлініс бөлігінің өсуін белсенді етеді және лактацияны индукциялайды. Қалыпты эндометрий дамуына ықпал етеді.
Қолданылуы
- аменореяда
- ановуляторлықжатырдан қан кетуде
- эндокриндік бедеулікте, оның ішінде сары дене жеткіліксіздігіне негізделген
- жүктіліктің мерзіміне дейін жетпеуінде
- олигоменореяда
- альгодисменореяда (гипогонадизм аясында)
Пайдаланар алдында препараты бар ампуланы су моншасында аздап қыздырады (30-40˚С-ге дейін). Ампулада кристалдар пайда болғанда қайнап тұрған су моншасында толық ерігенше қыздыру керек. Бұлшықет ішіне немесе тері астына енгізеді.
Гипогонадизмде және аменореяда (эстрогенді препараттарды қолданғаннан кейін бірден) күнделікті 5 мг немесе күнара 10 мг 6-8 күн бойы.
Ановуляторлық жатырдан қан кетуде препаратты 5-15 мг-ден күнделікті 6-8 күн бойы тағайындайды. Егер алдын ала жатыр қуысы шырышты қабығы қырналуы жүргізген болса, онда инъекцияны 18-20 күн өткеннен кейін бастау керек. Егер қырналуын жүргізу мүмкін болмаса, препаратты қан кету кезінде де енгізеді. Бұл ретте қан кету уақытша (3-5 күнге) күшеюі мүмкін; орташа және ауыр дәрежедегі анемиясы бар науқастарға алдын ала қан құюды (200-250 мл) жүргізу ұсынылады. Егер 6-8 күн емдеуден кейін қан кетуі тоқтамаса, одан әрі прогестерон енгізу мақсатқа сай емес. Қан кету тоқтаған болса, емдеуді 6 күннен ерте тоқтатуға болмайды.
Сары дене функциясы жеткіліксіздігі туындатқан қауіп төндіретін түсік профилактикасы мен емдеуде - 10-25 мг-ден күнделікті немесе түсік қаупі толық жойылғанша күнара. Дағдылы түсікте препаратты жүктіліктің 4-ші айына дейіненгізуге болады.
Альгодисменореяда ауыруды азайту немесе қайтару үшін препаратты етеккірге дейін 6-8 күн бұрын күнделікті 5-10 мг-ден 6-8 күн бойы енгізу арқылы бастайды. Емдеу курсын бірнеше рет қайталауға болады. Бұлшықет ішіне ең жоғары бір реттік және тәуліктік доза 25 мг (2,5 мл 1 % ерітінді немесе 1 мл 2,5 % ерітінді) құрайды. Прогестеронмен жетілмеген жатырмен байланысты альгодисменореяны емдеуді эстрогендік препараттарды алдын ала тағайындаумен үйлестіруге болады.
Әдетте прогестерон көтерімділігі жақсы, жекелеген жағдайларда мынадай жағымсыз реакциялар байқалуы мүмкін:
жүрек-қантамыр жүйесі тарапынан: тахикардия, қан айналымының бұзылуы, артериялық қысымның көтерілуі, веналық тромбоэмболия жүйке жүйесі тарапынан: бас ауыру, бас айналу, ұйқышылдық, ұйқысыздық, депрессия
ұрпақ өрбіту жүйесі мен сүт бездері тарапынан: ісіну, сүт бездерінің жоғары сезімталдығы және ауыруы, сыртқы жыныс мүшелері тарапынан бұзылулар, күйдіру, құрғау, генитальді қышыну, қынаптық бөліністердің өзгеруі, қан кету, қынаптық микоз, етеккір алдындағы синдром, етеккір оралымының бұзылуы, оралымға сәйкессіз қанды бөліністер, аменорея, олигоменорея, гирсутизм, либидоның төмендеуі, жатыр түйілуі;
ас қорыту жүйесі тарапынан: іштің кебуі, іштің ауыруы, жүрек айнуы, құсу, іш қату, диарея, метеоризм
эндокриндік бұзылулар: глюкоза көтерімділігінің нашарлауы
тыныс алу жүйесі тарапынан: ентігу
гепатобилиарлық жүйе тарапынан: бауыр функциясының бұзылуы және бауыр функционалдық сынамаларының өзгеруі; холестаздық сарғаю метаболизмдік және алиментарлық бұзылулар: тәбеттің өзгеруі, дене салмағының артуы немесе азаюы, ісінулер, альбуминурия
тері және жұмсақ тіндер тарапынан: терідегі аллергиялық көріністер, мультиформалы эритема, есекжем, тері бөртпесі, акне, хлоазма, алопеция, гирсутизм
жалпы бұзылулар және енгізу орнындағы өзгерістер: қатты қажу, әлсіздік, қызба, аса жоғары сезімталдық реакциясы, оның ішінде анафилаксиялық реакциялар; парестезия сұйықтық іркілуі; ауыруы мен ісіп кетуді қоса, енгізу орнындағы өзгерістер.
зертханалық көрсеткіштер: плазманың липидтік бейіні өзгеруі
шаранаға әсері: прогестеронның артық мөлшері әйел жынысты шарананың вириализациясын туғызуы мүмкін (жыныстық ерекшеліктің анықталмауына шейін).
Қолдануға болмайтын жағдайлар
- бауыр аурулары, бауыр функциясының бұзылуы, гепатит, бауыр және бүйрек жеткіліксіздігі
- жүктілік кезеңіндегі (анамнездегі) холестаздық сарғаю, қатерсіз гипербилирубинемия
- сүт бездері мен жыныс мүшелерінің жаңа түзілімдері
- тахикардия
- тромбозға бейімділік, белсенді вена немесе артериялық тромбоэмболия, ауыр тромбофлебит немесе анамнездегі осындай жағдайлар
- депрессия құбылыстары бар жүйке бұзылыстары
- порфирия
- жүктіліктің II-III кезеңі, жатырдан тыс жүктілік немесе анамнездегі тоқтаған жүктілік
- препарат компоненттеріне жоғары сезімталдық
Прогестерон миометрий жиырылуын стимуляциялайтын препараттар (окситоцин, питуитрин), анаболиялық стероидтар (ретаболил, неробол), гипофиз гонадотропты гормондарының әсерін бәсеңдетеді. Окситоцинмен өзара әрекеттесуде лактогендік әсері азаяды. Диуретиктер, гипотензиялық препараттар, иммунодепрессанттар, бромкриптин және жүйелік коагулянттардың әсерін күшейтеді. Антикоагулянттар тиімділігін төмендетеді. Барбитураттармен бір мезгілде қолданғанда прогестеронның әсері төмендейді. Гипогликемиялық дәрілер әсерін өзгертеді. Бауыр ферменттері индукторларымен бір мезгілде қолданғанда қан плазмасында прогестерон концентрациясының жоғарылауы немесе азаюы мүмкін.
Айрықша нұсқаулар
Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары, артериялық гипертония, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі, қант диабеті, бронх демікпесі, эпилепсия, бас сақинасы, депрессия, гиперлипопротеинемия кезінде сақтықпен қолдану керек.
Прогестеронды сондай-ақ анамнезде психикалық бұзылуы бар науқастарға сақтықпен қолдану керек, депрессияның алғашқы белгілері пайда болғанда препаратты тоқтату қажет.
Қант диабетімен науқастарда қандағы глюкоза деңгейін мұқият бақылап отыру керек.
Прогестеронды қолданғанда тромбоэмболияның әртүрлі белгілері мен симптомдарына мұқият болу, олар туындаған жағдайда препаратпен емді тоқтату қажет.
Стероидты гормондар метаболизмі бауырда жүретіндіктен, Прогестеронды бауыр функциясы бұзылған пациенттерге қолданбаған жөн.
Прогестеронның үлкен дозаларын ұзақ қолданған кезде етеккірдің тоқтап қалуы мүмкін.
Себебі анықталмаған жыныс жолдарынан қан кету кезінде және анамнезде шеткері артерия аурулары байқалған пациенттерге препаратты қолданбаған жөн. Емдеу кезінде жиілігі мен көлемі жекелей анықталатын тұрақты тексерулерді жүргізіп отыру ұсынылады.
Қандай болсын прогестогенге тәуелді ісіктер, мысалы, бұрын менингиомалар және/немесе жүктілік кезінде оның үдеуі немесе алдыңғы гормональді ем болғанда пациенттер дәрігердің қатаң бақылауында болулары тиіс.
Жүктілік және лактация кезеңі
Жүктілік кезеңінде препаратты тек түсік қаупінің профилактикасы мен емдеу үшін ғана қолданады. Жүктіліктің II-III кезеңінде препаратты қолдануға болмайды. Жақын уақытта жүктілікті жоспарлап жүрген әйелдерге препаратты қолданбайды. Экзогендік прогестеронның жүктілік уақытындағы әсерімен байланысты екі жыныстағы балалардың жыныстық аномалиясын қоса, туа біткен аномалия қаупі толық анықталмаған. Прогестерон емшек сүтіне өтеді, сондықтан емшекпен қоректендіру кезеңінде препаратты қолданбау керек.
Педиатрияда қолданылуы
Препаратты балаларға қолданбайды.
Дәрілік заттың көлік құралын немесе қауіптілігі зор механизмдерді басқару қабілетіне әсер ету ерекшеліктері.
Препарат бас айналу мен ұйқышылдықты туындатуы мүмкін. Емдеу кезінде автокөлік басқарудан, жоғары зейін қою мен психомоторлық реакциялар жылдамдығын қажет ететін қауіптілігі зор қызмет түрлерімен айналысудан тартына тұру қажет.
Препараттың жоғары дозаларын қолданғанда тиісті бөлімде сипатталған жағымсыз әсерлері жиі туындайды. Жағымсыз әсерлер пайда болғанда препаратпен емдеуді тоқтату қажет, ал олар жоғалғаннан кейін – аз дозада жалғастыру керек. Қажет болғанда симптоматикалық ем жүргізеді.
Шығарылу түрі
1 мл препарат сындыру сақинасы бар көлемі 1 мл шыны ампулаларда.
Препараты бар 5 ампуладан алюминий фольгамен жабылатын ПВХ үлбірден жасалған пішінді ұяшықты қаптамаға салады. 2 пішінді ұяшықты қаптамадан медициналық қолдану жөніндегі мемлекеттік және орыс тіліндегі нұсқаулықпен бірге қораптық картон (хром-эрзац) қорапшаға салынады. Қораптар топтық ыдысқа салынады және топтық заттаңба жапсырылады.
Жарықтың әсерінен қорғау үшін түпнұсқалық қаптамасында, 25 ºС-ден аспайтын температурада сақтау керек. Балалардың қолы жетпейтін жерде сақтау керек.
Сақтау мерзімі
5 жыл
Қаптамасында көрсетілген жарамдылық мерзімі өткеннен кейін қолдануға болмайды.
Рецепт арқылы